ماشین آلات ساختمانی

اسکریپر : 

اسکریپر ماشینی است که عمل بارگیری و حمل و تخلیه مواد خاکی در مسافتهای متوسط و زیاد را به تنهایی انجام می دهد. اسکریپر از سه قسمت اصلی تشکیل شده است : قسمت بارگیر (جام ) دیوار جلویی قسمت بارگیر و دیواره عقب جام یا دیواره تخلیه قسمت جام که معمولا سرباز است دارای یک تیغه برنده قابل تعویض درقسمت پایین میباشد این تیغه درحین بارگیری به داخل خاک نفوذ میکند وبا برش خاک آنرا به داخل جام هدایت میکند. این قسمت قابل حرکت بوده ومیتواند پایین وبالابرود دراسکریپرها ی دارای بالابر قسمت بالابرجانشین دیواره جلویی جام میشود دیواره عقب جام یا دیواره تخلیه قابلیت حرکت به عقب و جلو را دارد که با هل دادن خاک به تخلیه بارکمک میکند.

انواع اسکریپرها

اسکریپرها به دو دسته موتوردار و بدون موتور تقسیم میشوند امروزه نوع بدون موتور کمتر مورد استفاده قرارد میگیرد اغلب اسکریپرها تک محور بوده و تعادل آن و وزن بار آن توسط تراکتور متصل به آن حمل میشود تراکتورهایی که این اسکریپرها را می کشند ممکن است چرخ لاستیکی و چرخ زنجیری باشند بعضی دیگر قسمتی ازیک تراکتور اسکریپرها هستند بدین معنی که یک تراکتور تک محوره یک اسکریپر تک مجوره را می کشد اسکریپرها یی که دو محور دارند به وسیله تراکتورهای زنجیردار کشیده میشوند زیرا اینگونه تراکتورها نمی توانند بار قائم را تحمل کنند بنابراین نمی توانند اسکریپرهای یک محوره را بکشند امروزه به ندرت از اسکریپرهای چرخ زنجیری استفاده میشود اسکریپرهایی که توسط تراکتور چرخ لاستیکی کشیده میشوند به انواع زیرتقسیم بندی می شوند:

1-تک موتوره دومحوره
2-سه محوری
3-دو دیفرانسیل
4-اسکریپرهای دوموتوره ( TANDEM-POWERED)
5-اسکریپرهای دارای بالابر
6-فشاری – کششی (PUSH – PULL)

اسکریپرهای تک موتوری دو محوری از یک تراکتور تک محوره استفاده میکنند و به دلیل مسئله تعادل این تراکتور بدون اسکریپر مربوطه قادر به حرکت نیست اسکریپرهای سه محوری توسط یک تراکتور کشیده میشوند. ماشنیهای چند دیفرانسیلی دارای چرخهای گردنده در اسکریپر و در تراکتور هستند اسکریپرهای دو موتوره دارای موتورهایی چداگانه برای حرکت اسکریپر و چرخهای گردان آن میباشد اسکریپرهای دارای بالابر دارای یک بالابر نردبانی درجلوی جام بوده و در عمل کندن و در انتقال مواد کنده شده به داخل جام کمک میکند در این نوع اسکریپرها به دلیل قدرتی که بالابر به اسکریپر میدهد به تراکتور کمکی جهت بارگیری احتیاجی نیست 

----------------------------------------------------------------------------------------------------- 

غلتک ها و ماشین آلات آسفالت کاری : 

مهمترین مسئله در راهسازی میزان دانسیته و مقاومت لایه های راه میباشد این مقادیر باید درحد مطلوب باشد تا سطوح مختلف جاده در اثر تنش های وارده ناشی ازعبور بار تغییر شکل نداده و بتواند تحمل جذب وانتقال بار را از لایه های بالاتر به پایین تر داشته باشد براین منظور باید لایه های مختلف راه را تاحد قابل قبولی متراکم نمود.
نمود تراکم عبارتست از ازدیاد دانسیته خاک ازطریق نزدیک کردن ذرات و دانه های خاک به یکدیگر که معمولا با خارج کردن هوا ازفضاهای خالی بین ذرات خاک انجام میگیرد متراکم کردن خاک باعث اضافه شدن مقاومت خاک کم شدن قابلیت تغییر حجم کم شدن قابلیت نفوذپذیری خاک میگردد میزان تراکم پذیری خاک به دانسیته اولیه خاک خواص شیمیایی و فیزیکی خاک (نظیر توزیع دانه بندی چسبندگی وغیره) درصد رطوبت نوع و میزان نیروی متراکم کننده دارد.

انواع غلتکها

انواع غلتکها عبارتند از
1-غلتکهای پاچه بزی TAMPING FOOT  ROLLERS- SHEEPS FOOT ROLLERS
2- غلتکهای شبکه ای GRID MESH ROLLERS
3- غلتکهای ارتعاشی VIBRATORY MESH ROLLERS
4-غلتکهای فولادی صاف SMOOTH STEEL DRUM
5- غلتکهای پنوماتیک PNEUMATIC ROLLERS
6-غلتکهای کفشک دار SEGMENTED PAD ROLLERS
7-بولدوزرهای متراکم کننده SOIL COMPACTORS

غلتکهای پاچه بزی

غلتکهای پاچه بزی دارای استوانه ای مجهز به تعدادی پایه های بیرون آمده است واین پایه ها که به پاچه بزی موسومند به عمل تراکم کمک میکنند وجه تسمیه پاچه بزی این است که عمل کوباندن این غلتک شبیه اثری است که یک گله گوسفند یا بز برروی زمین برجای می گذارد این غلتک عمل تراکم را با استفاده ازفشار استاتیکی و همچنین کنترل انجام میدهد این غلتکها معمولات دارای چندین استوانه بوده وبه صورت جفتی هم بکارمی رود.

غلتکهای شبکه ای

این نوع غلتکها با سرعت نسبتا" زیاد قادربه کاربوده ودرحین عمل خاک را پراکنده نمی کنند این غلتکها برای خرد کردن قطعات کلوخه خاکهای چسبیده مناسب میباشند همچنین ازاین غلتک میتوان برای خرد کردن ومتراکم نمودن سنگهای نرم استفاده کرد.

غلتکهای لرزنده
انواع معینی ازخاک مانند ماسه شن وسنگهای درشت عکس العمل بسیارخوبی درمقابل تراکم تولید شده بوسیله ترکیب فشاروارتعاش ازخود نشان می دهند هنگامی که خاک مرتعش میشود ذرات تغییر محل داده وجهت افزایش وزن مخصوص توده به ذرات مجاورشان نزدیکتر میشوند.
غلتکهای لرزنده در اندازه های مختلف ازغلتک کوچک دستی باصفحه فلزی لرزان تا غلتکهای بزرگ خودرو که دارای استوانه های صاف یا پاچه بزی یا کفشک دار میباشند موجود هستند بسیاری ازانواع این غلتکها دارای فرکانس ودامنه نوسان قابل تنظیم میباشند تاعمل تراکم بدلخواه انجام پذیرد این غلتکها درحین کوبیدن خاک مقداری از رطوبت خاک را نیزکم می کنند که این عمل درمورد تراکم خاکهای مرطوب مزیت محسوب میشود نیروی متراکم کننده غلتکهای لرزنده اساسا ناشی از ارتعاش و وزن استاتیکی غلتک میباشد.

غلتک های دارای چرخ فولادی صاف

این نوع غلتکها هنوز هم به طور وسیع درعملیات ساختمانی به کار میروند این غلتکها جهت متراکم نمودن سطح آسفالت جاده ها مورد استفاده قرار میگیرد این نوع غلتکها دارای انواع متفاوتی هستند که متداول ترین آنها عبارتنداز : غلتک سه چرخ ( دومحوری ) غلتک دومحوری تاندم و غلتک سه محوری تاندم.

غلتک های پنوماتیک ( چرخ لاستیکی )
این غلتک ها مسطح بوده وقوانین اعمال فشاردرمورد تراکم خاکهای زیرسطح درباره آنها صادق است بعضی ازاین غلتکها خود محرک بوده وبعضی دیگر ممکن است توسط ماشین آلات دیگر کشیده شوند.

غلتکهای پنوماتیک دردونوع اصلی غلتک چند چرخ وغلتک پنوماتیک سنگین موجود میباشند ازغلتک های سنگین پنوماتیک درمتراکم کردن لایه های ضخیم خاک استفاده میشود غلتکهای چند چرخ برای انجام کارهای پایانی و سطوح آسفالت و خاکریز سدها استفاده میشود.

غلتک های دارای صفحات فولادی ( کفشکدار )
این نوع غلتک ها شبیه به غلتکهای پاچه بزی بوده و فقط به جای پایه های پاچه بزی صفحات نسبتا بزرگتر فولادی برروی استوانه غلتک سوار شده اند این نوع غلتک ها درحین عمل تراکم اختلال کمتری درسطح خاک ایجاد می نمایند.

بولدوزرهای متراکم کننده
این بولدوزهایدارای چرخهای فلزی با زائده های پاچه بزی هستند به طوری که می توانند درزمان هل دادن خاک های سست خاکهای زیرین را متراکم کنند لازم به تذکر است که این ماشین های صرفا برای متراکم نمودن خاک به کارنمی روند بلکه درموارد خاصی مانند توده کردن خاکهای سست درضمن انجام کار مسیر راه را بازکرده و کار راحت تر انجام میگیرد کلیه مشخصات تراکتورها و غلتکهای پاچه بزی برای این ماشین صادق است.

ماشین آلات آسفالت کاری
رویه های آسفالتی یک سطح غیرقابل نفوذ ایجاد می کنند که مانع از نفوذ آب وفرسایش زیرسازی جاده میگردد اینگونه روکش ها را رویه های انعطاف پذیر می نامند زیرا قادرند تغییر شکلهای تحت تاثیر بارهای وارده یا نشتهای لایه های زیرین را تا حدی تحمل کنند رویه های آسفالتی قابل انعطاف وقتی درست طرح ریزی واجرا شده باشند تغییر شکلهای ناشی ازتغییرات درجه حرارت را بهتر از رویه های انعطاف پذیر بتنی تحمل می نمایند.

این ماشین ازدوقسمت اصلی تشکیل شده که یکی قسمت تراکتور موتوردار آن است که ماشین را به حرکت درآورده جام حامل مخلوط آسفالتی را هل داده تخته ماله (SCREEN UNIT) مخصوص پخش کردن آسفالت را به دنبال خود میکشد قسمت دیگر تخته ماله میباشد که در انتهای عقب ماشین قرار دارد وحمل و پخش آسفالت را تا تراز معینی انجام میدهد این تخته ماله ها توسط ویبراتور هیدرولیکی به لرزه درمی آیند که سبب تراکم مقدماتی آسفالت می گردد.

در قسمت جلویی ماشین جام حمل آسفالت قراردارد به نحوی که کامیون درجلوی ماشین حرکت می کند وبه آرامی آسفالت را به داخل جام می ریزد درداخل جام دوسری تسمه نقاله وجود دراد که باعث هدایت آسفالت به قسمت عقب دستگاه میشود و درآنجا به داخل محوطه ای میریزد که درآن یک میله مخلوط کن مارپیچ درحال گردش است این میله مخلوط کن باعث میشود که آسفالت بطور یکنواخت درسطح پخش گردد سپس قسمت تخته ماله ازروی آن عبورمی کند این ماشین آلات انواع مختلفی دارند که از این میان میتوان به دستگاه کندن آسفالت سرد اشاره کرد این ماشینها سطح رویی راکه آسفالتی وبتنی است برش میدهند ( برای آشنایی بیشتر باین نوع ماشین میتوانید به کتاب آشنایی با دستگاه کندن آسفالت با دستگاه کندن آسفالت سرد از انتشارات شرکت همکار ماشین مراجعه کنید اما درمواردی جاده مورد نظر ماجاده های خاکی است که موج برداشتی و یا نشست کرده اند بنابراین باید سطح خاک روبه برداشته مخلوط وبه هم خورده ودوباره روی آن غلتک زده ودرصورت لزوم بعدا مجددا آسفالت گردد وسیله ای که برای برش خاک مخلوط کردن و به هم زدن وتثبیت آن به کار میرود ماشین تثبیت کننده خاک (Soil Stabilizer)  نام دارد این ماشین ازدوقسمت اصلی تشکیل شده است یکی قسمت تراکتور و موتور که باعث حرکت ماشین مزبور میگردد و دیگری قسمت تثبیت کننده خاک قسمت موتور و تراکتور این ماشین از یک محور تشکیل شده است و تراکتور برای حفظ تعادل خود از دوچرخی که در قسمت عقب ماشین قراردارد این قسمت از تیغه استوانه ای مارپیچی که زائده هایی برروی آن نصب میگردد تشکیل شده که باتوجه به نوع ماشین دارای ابعاد مختلفی است و قدرتهای متفاوتی دارد.

 ------------------------------------------------------------------------------------------------- 

عملیات با گریدر : 

الف پخش کردن مواد خاکی
از مهمترین عملیات گریدر پخش کردن مواد و مصالح خاکی درسطح زمین است البته مقدار مواد جابجا شده به ظرفیت گریدر بستگی دارد ظرفیت گریدر تابع عواملی مانند قدرت موتور کشش ماشین اندازه و ارتفاع تیغه میباشد مقدار موادی که گریدر میتواند جابجا کند بسیارکمتر از بولدوزر است بنابراین بهتراست موادی که باید توسط گریدر جابجا و توزیع شود، قبلا توسط ماشین آلاتی مانند بولدوزر برروی زمین پخش شده باشد تا ارتفاع توده خاکی خیلی زیاد نباشد.
ب- حمل مواد به کنارجاده
با تغییر زاویه تیغه گریدر قادرخواهد بود که مواد خاکی را به کنار مسیر حرکت هدایت کند دراین حالت موادخاکی در انتهای عقب گریدر انباشته شده و یک توده خاکی طولی درامتداد مسیر حرکت گریدر قرارگیرد زیرا درغیراینصورت قدرت کشش ماشین کم میشود و زاویه حمله به تیغه گریدر نیز تغییر میکند.

ج- شیب بندهای دقیق

برای شیب بندهای دقیق باید تیغه را با زاویه کوچکی نسبت به امتداد قائم ثابت کرد وارتفاع تیغه از سطح زمین باید طوری باشد که برآمدگی کوچک را بریده و گودالها را پر نماید بدین منظور همواره باید مقدار مواد خاکدرجلوی تیغه گریدر موجود باشد.

د- کندن جوی
گریدر رامیتوان برای کندن جویهای 7شکل و ذوزنقه ای شکل به کاربرد ماکزیمم عمق جوی حدود 3 فوت ( یک متر) وعرض آن حدود4فوت است برای جویهای با ابعاد بزرگتر بهتر است از خندق کن و بیل مکانیکی و وسایل حفاری استفاده کرد.

ه – بریدن و تراشیدن ترانشه ها
با تغییر زاویه گریدر و عمود کردن یا شیب زیاد لبه تیغه نسبت به سطح افق میتوان با حرکت درجهت طول ترانشه لبه های آنرا تراشید.

البته دومسئله را باید درنظرگرفت اول اینکه نوع مصالح ترانشه ها سنگی و صخره ای نباشد چون به لبه تیغه آسیب رسانده ویا عمل تراشیدن را غیرممکن میسازد مسئله دوم تراشیدن قسمت های پایین ترانشه و مرتب کردن آنها است تادرهنگام تراشیدن قسمت های بالای ترانشه مانع حرکت گریدر نشوند. 

---------------------------------------------------------------------------------------------------- 

لودرها: 

بدون اغراق لودر کاربردی ترین ماشین در انجام کارهای ساختمانی و عمرانی است این ماشین که در انداره های مختلف ساخته میشود به دلیل عملکرد و انعطاف پذیری زیادی که دارد و نیز با تغییر جام می تواند بسیاری ازکارها را انجام دهد. لودر موارد استفاده بسیاری دارد که برخی از آنها عبارتند از ایجاد خاکریزها حفاری زیرزمین بناها پرکردن خندقها و خاکریزی اطراف لوله های کار گذاشته شده در کانالها بار کردن کامیونها حمل بتن به محل قالبها و بلند کردن و حمل مصالح ساختمانی به ماشین لودر میتوان انواع ملحقات را نصب کرد و کاربردهای دیگری ازآن گرفت نظیر برف روب کانال کن لوله بر لوله گذار جرثقیل لیفت تراک.

انواع لودر

الف – لودر چرخ لاستیکی

این لودرها دراقسام کوچک خیلی بزرگ ساخته میشود چرخهای بزرگ لاستیکی به این نوع لودرها قدرت تحرک وسرعت فراوانی میبخشد فشار وارده برزمین توسط این لاستیکها کم بوده ومیتوان این فشار را با تغییر میزان باد لاستیکها تغییرداد باین همه درزمنیهای دارای سنگهای تیزامکان آسیب این لاستیکها وجود دارد درضمن در زمینهای خیس و گل آلود نیز کار کردن با لودر چرخ لاستیکی مشکل است البته زنجیرهای سیمی مخصوص جهت حفاظت لاستیکها وجود دارد که میتوان برای ازدیاد اصطکاک لاستیکها باسطح زمین آنها رابه کاربرد نوعی از لاستیکهای جدید ساخته شده اند که دارای عاجهای خیلی ضخیمی هستند و میتوانند در مناطق سنگی کار کنند این لودرها بر دو نوع معمولی وکمرشکن هستند.

نوع کمرشکن که بیشتر در لودرهای بزرگ بکاربرده میشوند و دارای نوعی شاسی هستند که قسمت عقب لودر را به قسمت جلو توسط یک مفصل متصل میکنند این حالت مفصلی قدرت مانور و شعاع گردش ماشین را نسبت به شاسی های ثابت ( غیرمفصلی ) زیاد میکند درانواع مدرن این ماشین آلات از سیستمهای فرمان و کنترل هیدرولیکی و الکتریکی جهت راحتی وعملکرد بهتر راننده استفاده شده است سیستم فرمان این ماشین ها به دونوع است در لودرهای معمولی سیستم فرمان بوسیله فرمان و حرکت چرخها عمل میکند اما در نوع کمرشکن سیستم فرمان به وسیله دو جک هیدرولیکی عمل می نماید.

ب – لودرهای چرخ زنجیری

لودرهای چرخ زنچیری مانند لودرهای چرخ لاستیکی عمل می کنند با این تفاوت که فشار کمی که بر زمین وارد می کنند باعث میشود که لودرهای با چرخ زنجیردار بتوانند در زمینهایی کار کنند که قابل استفاده برای لودرهای لاستیک در نیستند اصطکاک زیاد آنها با زمین باعث میشود که بتوانند نهایت استفاده را از قدرت موتور درکندن زمین بنمایند و چون زنجیر دارند هنگام کار در مناطق دارای سنگهای تیز خطرپاره شدن لاستیک وجود ندارد لودرهای زنجیردار قادر به حرکت برروی سطحهای باشیب جانبی 35%میباشند در صورتی که این رقم برای لودر چرخ لاستیکی 15% است همچنین لودر زنجیردار میتواند از شیب 60% بالا برود در حالیکه این رقم برای لودر لاستیک دار به حدود 30% محدود میشود سرعت لودر زنجیردار خیلی کمتر از لودر لاستیک داربوده به همین علت درمواردی که فاصله حمل مواد وبازگشت به محل بارگیری زیاد باشد راندمان این ماشین نسبت به نوع لاستیک دار پایین است.

ج- بکهو لودر
این ماشین آلات درواقع لودرهای کوچکی هستند که درپشت خود یک بیل مکانیکی دارند وبرای کارهای سبک استفاده میشوند کلیه مشخصات عمومی آنها مانند لودرها وبیل های مکانیکی است به دلیل دوکاره بودن این ماشین دربسیاری ازپروژه ها ی کوچک ازاین وسیله استفاده میشود بخصوص اگرپروژه مربوط به کندن خندق باشد.

همانطورکه گفته شد درقسمت این ماشین یک بیل مکانیکی وجود دارد قدرت این بیل نیز بر اساس زاویه آن با زمین و شعاع عملکرد بازوها فرق میکند شرکتهای سازنده براساس نوع ماشین آلات نمودارهایی مبنی برقدرت بیل در حالات مختلف ارائه میدهند. 

--------------------------------------------------------------------------------------------------- 

بیل های مکانیکی : 

بیل های مکانیکی از اولین ماشین آلات مدرن ساختمانی است که درعملیات خاکی بکاررفته است بیل های مکانیکی عمدتا" برای گودبرداری درخاک و بارکردن آن با کامیون یا تریلی و یا تسمه نقاله ها بکار میرود انواع پرقدرت آن قادر به گودبرداری درتمام انواع خاکها بجز صخره سنگها بدون تخریب اولیه میباشد.
بیل های مکانیکی ازسه قسمت اساسی تشکیل شده است : ارابه – قسمت اتاقک گردان روی ارابه وقسمت الحاقی جلوی ماشین .
ارابه یا شاسی – شاسی به دونوع تقسیم میشود شاسی چرخ زنجیری شاسی چرخ لاستیکی ( کامیون )
شاسی چرخ زنجیری با ثبات و قابل اطمینان برای اتاقک چرخنده فوقانی ایجاد میکند و قابلیت تحرک بسیارخوبی در محل خاکبرداری ایجاد میکند درضمن به دلیل سطح وسیع چرخها فشارکمی برروی خاک ایجاد میکند که امکان کار بر روی خاکهای سست را فراهم میکند درمواردی که برحسب نوع خاک اصطحکاک بیشتری مورد نیازبوده و مسئله لغزندگی وجود داشته باشد نقش زنجیر در ماشین اهمیت پیدا میکند درعوض اینگونه بیلها سرعت کمی دارند.

شاسی های چرخ لاستیکی دارای سرعت حرکتی بیشتری بوده ولذا برای کارهای کوچکی که تعداد سفرزیاد بوده وسطح راه مورد استفاده محکم باشد مفیدترند این نوع شاسی خود بر دو نوع است : نوع خود متحرک که از اتاقک فرمان میگرد و نوع دیگر که درقسمت عقب کامیون نصب میشود وآن را کامیونی میگویند.
سرعت نوع اول 50 وسرعت نوع دوم 80کیلومتر درساعت میرسد .

انواعبیلهای مکانیکی:
الف- بیل مکانیکی با جام معکوس
به این بیل اسامی متعددی داده می شود از قبیل:کج بیل – بیل پشت خم وبیل کششی. این بیلها در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی هستند و برای حفاری مناسبند.

ب- بیل مکانیکی با سیستم کابلی
این بیل مکانیکی عبارت است از اطاقک گردانی که سوار بر چرخها بوده ودر انتهای جلویی آن بیل متصل شده است. این بیل در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی می باشند.

ج- بیل کششی (دراگلاین)
بیل کششی دراگلاین ازیک اطاقک فرمان – جرثقیل – جام بیل کششی و کابلهای لازم جهت کنترل قسمتهای مختلف تشکیل شده است.بیل کششی قادر است در سطوح خیلی بالاتر و خیلی پایینتر از سطح اتکاء خود است ودر انواع زمینهای مورد استفاده قرار می گیرد. بازوی طویل آن برای حفاری و تخلیه مواد کنده شده مفید بوده و زمان سیکل کار کوتاه از محاسن این ماشین میباشد.

د- جرثقیل
جرثقیل تشکیل شده از اطاق فرمان ویک تیر بلند مشبک وقلب جرثقیل و معمولا برای باند کردن اجسام سنگین وحرکت دادن آنها بکار میرود. با اتصال دستگاههای مختلف به انتهای تیر مشبک بلند جرثقیل می توان از استفاده های دیگری نمود. جرثقیل ها هم بر دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی می باشند که امروزه بیشتر هیدرولیکی می باشند.